دیابت می‌تواند بسیاری از بخش‌های بدن از جمله پوست شما را تحت تاثیر قرار بدهد. زمانی که دیابت بر پوست اثر می‌گذارد، یعنی احتمالاً قند خون‌تان بیش از حد بالا رفته است. حال این می‌تواند نشانه‌ی وجود بیماری دیابت یا پیش‌دیابتی در شما باشد که هنوز تشخیص داده نشده یا نشان دهنده‌ی این باشد که روش درمانی دیابت شما نیاز تغییر دارد. در ادامه به بررسی علامت های پوستی هشدار دهنده دیابت پرداخته‌ایم و گفته‌ایم که در مواجه با هرکدام باید چه کنید.
۱۲ علامت پوستی هشدار دهنده دیابت
۱. لکه‌های زرد، قرمز یا قهوه‌ای بر روی پوست
نکروبیوز لیپوئیدیکا (هشدار: تصویر ناخوشایند)
این مشکل پوستی معمولاً به شکل برآمدگی‌های کوچک و سفت که شبیه به جوش هستند شروع می‌شود. اگر ضایعه پیشرفت کند، برآمدگی کوچک به لکه‌های متورم بزرگ که پوستی سفت آن را می‌پوشاند تبدیل می‌شود. لکه‌های این ضایعه می‌تواند به رنگ زرد، قرمز یا قهوه‌‌ایی باشد.
نشانه‌های دیگری که ممکن است این علامت پوستی هشدار دهنده دیابت داشته باشد:
- پوست نواحی مجاور ممکن است حالت لعابدار درخشان داشته باشد
- می‌توانید عروق خونی را ببینید
- پوست دردناک است و می‌خارد
- این بیماری وضعیت چرخه‌ای دارد یعنی فعال شده، سپس غیرفعال و بعد دوباره فعال می‌شود.
اسم علمی این عارضه نکروبیوز لیپوئیدیکا (necrobiosis lipodica) است.
اقدامی که باید انجام بدهید
- اگر به دیابت مبتلا نیستید، برای دریافت تست ابتلا به دیابت به پزشک مراجعه کنید.
- با پزشک خود برای مدیریت بهتر بیماری صحبت کنید.
- با پزشک متخصص پوست در مورد شرایط پوست‌تان مشورت کنید. نکروبیوز لیپوئیدیکا برخلاف ظاهر و اسم ناخوشایندنش بی‌خطر است ولی می‌تواند به عوارض پوستی خطرناک‌تر منجر شود.
۲. ناحیه‌ی تیره‌ای از پوست که بافت مخملی دارد
لکه یا نوار تیره رنگی که بافت مخملی دارد ممکن است پشت گردن، در زیربغل، ناحیه شرمگاهی یا دیگر نقاط بدن دیده شود و ممکن است ناشی از افزایش انسولین در بدن شما باشد. این علامت پوستی هشدار دهنده معمولاً نشان دهنده مرحله پیش دیابت است. نام علمی عارضه آکانتوز نیگریکانس است.
آکانتوز نیگریکانس یا AN (هشدار: تصویر ناخوشایند)
لکه‌ی تیره AN در پشت گردن خیلی اوقات اولین نشانه‌ی دیابت در یک فرد است.
اقدامی که باید انجام بدهید
- برای تست ابتلا به دیابت به پزشک مراجعه کنید
۳. پوست ضخیم و سفت
زمانی که پوست انگشتان پا، دست یا هردو ضخیم و سفت بشود، به آن دیجیتال اسکلروز می‌گویند. دیجیت در زبان لاتین به معنی انگشت است و با آن دیجیتال الکترونیکی متفاوت است.
دیجیتال اسکلروز (هشدار: تصویر ناخوشایند)
در مورد دست‌ها ممکن است ببینید که پوست پشت دست‌تان حالت مومی و سفت پیدا کرده است. ممکن است انگشتان سفت شده و حرکت دادنشان دشوار شود. انگار که پوست برای دست تنگ شده باشد. احساس این که در نوک انگشتان سنگ ریزه وجود دارد نشان دهنده‌ی عدم کنترل صحیح دیابت در طی چند سال است.
پوست سفت، ضخیم و متورم می‌تواند به بخش‌های بالایی دست انتشار پیدا کرده و ساعد و بازوها را هم درگیر کند. گاهی اوقات پوست پشت بدن در بین دو کتف، پوست شانه‌ها و گردن هم چنین حالتی پیدا می کند. بعضاً ممکن است پوست صورت و سینه هم سفت، ضخیم و متورم شود.
در موارد نادر ممکن اسکلروز (همان سفت و ضخیم شدن پوست) مفاصل بدن مثل آرنج، زانو یا مچ پا را درگیر کند. در این صورت می‌تواند حرکت این مفاصل را با اختلال مواجه کند. مثلاً نگذارد که پای خود را راست کنید.
این علامت پوستی هشدار دهنده دیابت معمولاً در افرادی مشاهده می‌شود که قند خون خود را به خوبی مدیریت نکرده‌اند یا دیابت آن‌ها نسبت به درمان مقاوم است.
اقدامی که باید انجام بدهید
- با پزشک خود در مورد سفتی و زمخت شدن پوست خود مشورت کنید. کنترل بهتر دیابت می‌تواند به بهبودی کمک کند.
- در صورتی که سفتی پوست باعث اختلال در حرکت مفاصل شود، ممکن است به فیزیوتراپی نیاز پیدا کنید.
۴. تاول‌ها
تاول‌ها معمولاً ناشی از سوختگی یا سابیده شدن مداوم پوست در کفش‌های نامناسب هستند. این تاول‌ها دردناک‌اند و در افراد دیابتی و سالم دیده می‌شوند. منتها در افراد دیابتی دسته‌ای دیگر از تاول‌ها مشاهده می‌شود که بزرگ‌ترند و به طور ناگهانی روی پوست ظاهر می‌شوند.
تاول‌های دیابتی معمولاً بزرگ‌اند یا به شکل گروهی ظاهر می‌شوند. البته ممکن است به شکل خوشه‌ای از تاول‌های بزرگ نیز مشاهده شوند. این تاول‌ها می‌توانند روی دست‌ها (از آرنج به پایین) و هرجایی از پاها پدیدار شوند. برخلاف تاول‌های ناشی از سوختگی، درد ندارند.
تاول‌ها (هشدار: تصویر ناخوشایند)
تاول بزرگی که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید ممکن است روی پوست افراد دیابتی دیده شود. اسم علمی این عارضه بولوس دیابتریکوروم است و به آن «بولای دیابتی» هم می‌گویند.
اقدامی که باید انجام بدهید
- با پزشک خود برای مدیریت بهتر بیماری صحبت کنید. تاول‌ها می‌توانند نشانه‌ی عدم کنترل صحیح دیابت باشند.
- تاول‌ها در صورت ترکیدن و زخم شدن می‌توانند منجر به عفونت شوند. در مورد مراقبت‌های صحیح تاول با پزشک خود مشورت کنید.
۵. عفونت پوستی
عفونت‌های پوستی در بیماران دیابتی شایع‌تر است. اگر دچار عفونت پوستی شوید، احتمالاً یک یا چند مورد از نشانه‌های زیر را می‌توانید تشخیص دهید:
- پوست گرم و متورم که دردناک است
- بثورات پوستی خارشناک
- تاول‌های کوچک
- پوست خشک، پوسته پوسته شده یا فلس مانند
- ترشحات سفید رنگ (چرک)
خانم‌ها بخوانند!
اقدامی که باید انجام بدهید
- به سرعت برای دریافت درمان مخصوص عفونت به پزشک مراجعه کنید.
- اگر به طور مداوم دچار عفونت‌های پوستی می‌شوید، با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است دیابت داشته باشید.
- اگر دیابت دارید و دچار عفونت‌های پوستی می‌شوید، احتمالاً رژیم درمانی کنونی شما چندان موثر نیست.
۶. زخم‌های باز
اگر قند موجود در خون برای مدت طولانی بالا باشد، باعث اختلالات خونرسانی و آسیب‌های عصبی می‌شود. اگر برای مدت طولانی دیابت را مدیریت نکنید یا «خوب» مدیریت نکنید، ممکن است این دو عارضه برای شما هم پیش بیاید.
خونرسانی ضعیف و آسیب عصبی باعث می‌شوند که زخم‌های ایجاد شده روی پوست به خوبی التیام نیابند. این دو منجر به یکی از علامت های پوستی هشدار دهنده دیابت می‌شوند که به «زخم‌های دیابتی» یا «diabetic ulcers» معروف هستند.
سلامت پا و دیابت
اقدامی که باید انجام بدهید
- اگر زخم کوچک است، آن را با آب و صابون بشویید، از کرم آنتی بیوتیکی استفاده کرده و رویش را پانسمان کنید.
- اگر زخم، آسیب، سوراخ شدگی و سوختگی شدید دارید، حتماً باید به مراکز درمانی مراجعه کنید تا به مشکل شما رسیدگی کنند.
- اگر زخم‌هایتان به خوبی التیام نمی‌یابند، باید در مورد کنترل بهتر بیماری با پزشک خود مشورت کنید.
۷. ضایعات روی ساق
این مشکل پوستی باعث ایجاد ضایعات و گاهی اوقات خطوطی روی پوست می‌شود که به شکل فرورفتگی تقریباً غیرقابل تشخیص در می‌آید. این ضایعات در افراد دیابتی شایع است و در زبان انگلیسی «shin spot» نام دارد. نام علمی آن «درموپاتی دیابتی» است که در فارسی بیشتر به این عنوان می‌شناسیمش ولی آن را «نقاط براق» نیز ترجمه می‌کنند. درموپاتی دیابتی بیشتر روی سطح جلویی ساق پا مشاهده می‌شود. در موارد نادر روی بازو، ران، تنه و سایر نقاط بدن ظاهر می‌شود.
درموپاتی دیابتی (هشدار: تصویر ناخوشایند)
تصویر بالا مربوط به آقای ۵۵ ساله‌ای است که دیابتش چندین سال پیش تشخیص داده شد. همانطور که می‌بینید درموپاتی دیابتی بیشتر به شکل لکه‌های قهوه‌ای رنگ مشاهده می‌شود که هیچ علامتی (مثل درد یا خارش) ندارند. گاهی اوقات لکه‌ها با لکه‌های ناشی از آفتاب یا افزایش سن اشتباه گرفته می‌شود. اما برخلاف آن لکه‌ها، درموپاتی دیابتی بین ۱۸ تا ۲۴ ماه بعد از ظاهر شدن، ناپدید می‌شود. البته امکان دارد که این علامت پوستی هشدار دهنده دیابت برای همیشه روی پوست بماند.
اقدامی که باید انجام بدهید
- اگر به دیابت مبتلا نیستید، برای دریافت تست ابتلا به دیابت به پزشک مراجعه کنید.
- با پزشک خود برای مدیریت بهتر بیماری صحبت کنید.
- حتماً در مورد لکه‌ها با پزشک مشورت کنید. ممکن است نیاز به تغییر در روند درمان یا آزمایش‌های بیشتر باشد.
۸. طغیان جوش‌های کوچک و زرد-قرمز
این ضایعات پوستی شبیه به جوش‌های معمولی می‌مانند. ولی بر خلاف جوش‌ها خیلی زود به رنگ‌شان به سمت زردی می‌رود. شایع‌ترین محل پدیدار شدنشان باسن، ران، چین‌های آرنج یا پشت زانو است. البته در جاهای دیگر هم ممکن است دیده شوند. به این ضایعات «زانتوما» یا زردتومور می‌گویند. معمولاً اگر دست بهشان بزنید دردناک هستند و گاهی می‌خارند.
زانتوما یا زردتومور فورانی (هشدار: تصویر ناخوشایند)
ضایعات زردتومور یا زانتوما به شکل فورانی و ناگهانی ظاهر می‌شوند و با مدیریت قند خون به سرعت ناپدید می‌شوند.
اقدامی که باید انجام بدهید
- با پزشک خود در مورد این ضایعات مشورت کنید. زردتومورها معمولاً زمانی پدیدار می‌شوند که دیابت تحت کنترل نباشد.
۹. برآمدگی‌های قرمز یا بی‌رنگ
این که این عارضه‌ی پوستی مرتبط با دیابت هست یا نه، با شک و تردید مواجه است. می‌دانیم بیشتر افرادی که گرانولوم حلقوی (granuloma annulare) دارند، دیابت ندارند. با این حال چندین پژوهش بین دیابت و این عارضه ارتباطی پیشنهاد کرده‌اند. یکی از این پژوهش‌ها نشان داد که در صورت ابتلا به دیابت، مناطق وسیع‌تری از پوست افراد درگیر می‌شود و ضایعات ناشی از این عارضه ظاهر و ناپدید می‌شوند. برای همین پیشنهاد می‌شود که اگر ضایعات گرانولوم حلقوی روی پوست شما پدیدار و ناپدید می‌شوند، برای بررسی از نظر ابتلا به دیابت به پزشک مراجعه کنید.
گرانولوم حلقوی (هشدار: تصویر ناخوشایند)
ضایعات این عارضه پوستی به شکل برآمدگی‌ها یا لکه‌های بی‌رنگ، قرمز، صورتی یا آبی بنفش دیده می‌شوند.
اقدامی که باید انجام بدهید
- اگر ضایعات پوستی این چنینی دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. به ویژه اگر به شکل دوره‌ای پدیدار و ناپدید می‌شوند.
۱۰. پوست شدیداً خشک و خارشناک
یکی از علامت های پوستی هشدار دهنده و آزار دهنده دیابت خشکی پوست است. بیشتر دیابتی‌ها پوست خشک دارند. این که چرا پوست خشک می‌شود توضیح مفصلی دارد ولی به دلیل کاهش عملکرد غدد پوست و ضعف خونرسانی، قابلیت پوست برای حفظ رطوبت کاهش می‌یابد.
اقدامی که باید انجام بدهید
- در مورد پوست شدیداً خشک و خارشناک با پزشک‌تان صحبت کنید. کنترل دیابت به کاهش خشکی پوست کمک می‌کند.
- اگر قند خون‌تان کنترل شده ولی هنوز پوست‌تان وضعیت خوبی ندارد، پزشک متخصص پوست می‌تواند به شما کمک کند.
۱۱. لکه‌های زرد رنگ فلسی در اطراف و روی پلک‌ها
زمانی که چربی خون شما بالا باشد، این ضایعات پوستی ایجاد می‌شوند. به آن‌ها زانتلاسما یا گزانتلاسما یا چربی پلک می‌گویند و می‌تواند نشانه‌ای از عدم مدیریت صحیح دیابت باشد.
زانتلاسما یا چربی پلک (هشدار: تصویر ناخوشایند)
اقدامی که باید انجام بدهید
- با پزشک خود برای مدیریت بهتر بیماری صحبت کنید.
- حتماً زمانی که این ضایعات در اطراف پلک یا روی آن پدیدار شدند، به اطلاع پزشک خود برسانید.
۱۲. منگوله پوستی
اسکین تگ (skin tag) یا منگوله پوستی در بسیاری از افراد مشاهده می‌شود. این‌ها ضایعاتی شبیه به زنگوله یا منگوله (!) هستند که با یک ساقه به پوست وصل شده‌اند. منگوله‌های پوستی تومورهای خوش‌خیم و بی‌آزاری هستند که وجود تعداد زیادشان می‌تواند نشان دهنده ترشح بیش از حد انسولین و علامت پوستی هشدار دهنده دیابت نوع ۲ باشد.
اسکین تگ یا منگوله پوستی (هشدار: تصویر ناخوشایند)
اقدامی که باید انجام بدهید
- اگر به دیابت مبتلا نیستید، برای دریافت تست ابتلا به دیابت از پزشک سوال کنید.
- اگر دیابت دارید، با پزشک خود برای مدیریت بهتر بیماری صحبت کنید.
علایم پوستی هشدار دهنده دیابت در یک نگاه (اینفوگراف)
منابع و مطالعه بیشتر:
- انجمن درماتولوژی آمریکا – ۱۲ علامت پوستی هشداردهنده دیابت (انگلیسی)
- انجمن دیابت آمریکا – عوارض پوستی دیابت (انگلیسی)
ما در مجله ریرا، با هدف بهبود سلامت پوست و مو شما پاسخگوی سوالات در بخش دیدگاه‌ها هستیم. همچنین برای ما از تجربیات ارزشمند خود بنویسید تا به هموطنان خود که از مشکلات مشابه رنج می‌برند کمک کرده باشید.
